“José Arcadio Segundo probeerde uit de nachtmerrie te ontsnappen en sleurde zich van de ene wagon naar de andere, in de richting waarin de trein zich bewoog, en in het licht van de bliksem die tussen de houten latten door kwam terwijl de trein door slapende dorpen reed, zag hij de dode mannen, dode vrouwen en dode kinderen die in de zee zouden worden gegooid als afgekeurde bananen.”
– fragment uit het boek ‘Honderd jaar eenzaamheid’ van de Colombiaanse schrijver en nobelprijswinnaar Gabriel García Márquez.
Chiquita Brands International is een Amerikaanse multinational die in Nederland bananen levert aan onder andere grote, bekende supermarkten. De bananen zijn afkomstig uit landen als Colombia, Guatemala en Honduras. Chiquita is momenteel de grootste bananenleverancier ter wereld en dat is ze niet zomaar geworden. De organisatie heeft haar bijdrage geleverd aan veel problemen in Latijns-Amerika.
Sinds het ontstaan in 1899 heeft ze landen, zoals Honduras, tot ‘bananenrepublieken’ getransformeerd. Een bananenrepubliek is een politiek onstabiel land dat afhankelijk is van de export van één product, zoals in dit geval bananen. Hierbij werd ze
gesteund door de regering van de VS. In 1928 kreeg Chiquita, toen nog The United Fruit Company, de Colombiaanse regering zover om hun interesses te beschermen. In dat jaar staakten duizenden medewerkers in een georganiseerde staking van de vakbond.
Zij eisten hogere lonen en betere leef- en abeidsomstandigheden.
Naar de kust vervoerd en in zee gedumpt
Na een maand staken nam de regering het besluit om het vuur te openen op de stakende arbeiders. Blijkbaar had de Amerikaanse regering gedreigd om Colombia binnen te vallen als de Colombiaanse regering niet de interesses van The United Fruit Company zouden beschermen. Er is geen exact aantal doden bekend, maar uit oude documenten en getuigenissen zouden dit er circa tussen de 600 en 3000 zijn. De lijken van de stakers werden in treinen vervoerd naar de kust en in zee gedumpt.
In 1954 sloegen The United Fruit Company en de CIA in Guatemala toe. De president wilde het land eerlijk verdelen onder het volk, maar dat ging in tegen de belangen van The United Fruit Company. Ook zou de multinational een hogere belasting moeten gaan betalen. Dit leidde ertoe dat The United Fruit Company een staatsgreep financierde. In 1974 veranderde The United Fruit Company zijn naam naar Chiquita Brands International. Echter, wat niet werd veranderd was haar werkwijze.
Start betalen van terroristische organisaties Colombia
Eind jaren ‘80 begon Chiquita met het betalen van terroristische organisaties in Colombia. Uit een onderzoek, uitgevoerd door de Amerikaanse krant Cincinnati Enquirer, werd duidelijk dat Chiquita haar werknemers op de plantages slecht behandelde. Daarnaast vervuilde ze het milieu en lieten ze toe dat cocaïne naar Borneo werd vervoerd op hun schepen. Ze kocht buitenlandse ambtenaren om, ontweek buitenlandse wetten over grondbezit en hield met grof geweld een vakbondsvorming van haar medewerkers tegen. Zo zijn er nog veel meer voorbeelden waaruit blijkt dat Chiquita verantwoordelijk is voor misdaden tegen onder andere hun eigen personeel.
De Amerikaanse regering kwam erachter dat Chiquita de AUC financieerde. In 2007 legde de Amerikaanse regering Chiquita daarom een boete op van 25 miljoen dollar. Ze had tussen 1997 en 2004 deze paramilitaire groepering 1,7 miljoen dollar betaald. Hiervan waren de hoge functionarissen van Chiquita op de hoogte.
Chiquita’s verklaring toentertijd was dat ze de terroristische organisaties alleen financierde omdat ze afgeperst zou zijn, maar later bleek dat ze ook voordelen haalde uit de financiering van de paramilitairen. In plaats van 15 jaar lang terroristische organisaties te financieren, had Chiquita ook een andere keuze kunnen maken: Het land uit gaan. Jaar na jaar, maand na maand betaalde ze de AUC. Hiermee kon de AUC de kogels kopen waarmee de levens van duizenden onschuldige Colombianen zijn beëindigd.
In 2015, na een 7 jaar lange juridische strijd van de National Security Archive, werden 9000 pagina’s aan bedrijfsdossiers bekendgemaakt. Hieruit werd duidelijk welke functionarissen er schuldig waren aan de betalingen. Na een lange en moeizame juridische strijd krijgt een aantal families dan toch een financiële compensatie. Vanaf 2019 gaat Chiquita smartegeld betalen aan 50 van de meer dan 2000 families die slachtoffer zijn geworden van de AUC. Ondertussen heeft Chiquita meer dan 800.000 dollar besteed aan lobbyisten en advocaten. Zij zouden de invoering van het wetsontwerp van 9/11 slachtoffers tegen moeten houden.
Deze wetgeving zou de 9/11 slachtoffers de kans bieden om bedrijven aan te klagen die de Taliban hebben gefinancierd.
Dat betekent, in het geval van Chiquita, dat het voor slachtoffers eenvoudiger zou worden om een financiële compensatie te krijgen van de multinational. De slachtoffers hopen door middel van een internationaal boycott van Chiquita dat de functionarissen gestraft zullen worden. Daarnaast eisen zij naast smartegeld betere arbeidsomstandigheden voor de medewerkers van Chiquita.
– Diego
Colombiaans.nl
Omdat dit weekendverhaal een ernstige ondertoon heeft, hebben wij ook Chiquita gevraagd om een reactie. Marketing Manager Benelux Peter Bolijn wilde ons voorzien van een reactie en zegt het volgende:
“Chiquita teelt sinds 1899 bananen in Latijns-Amerika en levert dit gezonde fruit aan consumenten over de hele wereld. We erkennen dat ons bedrijf in het verleden niet altijd ethisch en transparant heeft gehandeld, zoals we het van een bedrijf of van onszelf vandaag de dag verwachten. Er is veel geschreven of verondersteld over het verleden van Chiquita – niet alles is correct”.
“Sinds 1992 heeft Chiquita actief geïnvesteerd in haar sociale en economische verantwoordelijkheden en een uitgebreid programma voor maatschappelijk verantwoord ondernemen ontwikkeld. Dit programma omvat het toepassen van externe standaarden en onafhankelijke beoordelingen van onze activiteiten. We hebben de Rainforest Alliance-certificering gekregen voor onze plantages en voor veel leveranciers. In 2000 hebben we de SA8000 certificeringsnorm van Social Accountability International aangenomen, een standaard die zich richt op verbetering van arbeidsrechten. Op basis hiervan worden onze plantages in Latijns-Amerika jaarlijks beoordeeld. Om te laten zien dat we dit serieus nemen, hebben wij in 2001 een internationale raamovereenkomst met wereldwijde en regionale vakbonden afgesloten. Deze en andere inspanningen zijn niet alleen goed voor het milieu en de werknemers. Het helpt ook om succesvoller te opereren in een concurrerende markt. We weten nu dat opereren als verantwoorde onderneming substantiële rendementen op investeringen oplevert, positieve rendementen voor aandeelhouders. Dit is onlosmakelijk verbonden aan het succesvol runnen van ons bedrijf.”
“Sinds 1899 is de wereld veranderd – en wij ook. De kernwaarden van de samenleving, technologie, kennis van het milieu, zijn aanzienlijk veranderd en zullen zich ook verder blijven ontwikkelen. Inmiddels heeft Chiquita een nieuwe generatie managers die er alles aan doen om vooruitgang op deze gebieden te integreren in onze activiteiten. De huidige generatie Chiquita-medewerkers erkent dat het bedrijf zich niet altijd ethisch en transparant heeft gedragen, zoals we het van ons eigen bedrijf als van onszelf verwachten. Vandaag de dag streven wij naar een andere reputatie. In ons Corporate Responsibility Report van 2000 hebben we inderdaad aangegeven dat er een aantal donkere momenten in onze geschiedenis zijn geweest. In ons verslag van 2008 hebben we het dilemma beschreven waarmee we in Colombia werden geconfronteerd tijdens de gewelddadige conflicten in de jaren negentig”.
“We hebben van onze geschiedenis geleerd en het heeft bijgedragen aan ons commitment voor hoge ethische normen en waarden. We werken hard om ervoor te zorgen dat we van onze geschiedenis leren en deze lessen opnemen in al onze activiteiten. We blijven middelen inzetten om onze sociale en milieuprestaties te verbeteren. Niet alleen omdat we geloven dat dit het juiste is om te doen, maar ook omdat het goed is voor ons bedrijf. Maar er zijn ook positieve dingen die het bedrijf heeft bereikt. In het verleden hebben wij spoorwegen, huizen, ziekenhuizen, havens, schepen en andere infrastructuur gebouwd om bananen wereldwijd te exporteren. We hebben duizenden banen gecreëerd en droegen bij aan de sociale en economische ontwikkeling van veel landelijke en geïsoleerde gebieden in Latijns-Amerika. We hebben bijgedragen aan de bestrijding van malaria en hebben scholen, gezondheidszorg en werkgelegenheid verstrekt aan vele duizenden lokale inwoners, overal waar we actief zijn”.
Colombia
“We zijn blij dat we een schikking met de eisers hebben bereikt. De overeenkomst weerspiegelt de inzet van Chiquita, sinds 2015 met een nieuwe en private eigenaar, evenals het nieuwe management team, om zich volledig op de toekomst te richten. Deze rechtszaak had betrekking op gebeurtenissen die meer dan 20 jaar geleden plaatsvonden in de tijd van de Colombiaanse burgeroorlog, toen veel Colombianen en anderen enorm zwichtten onder de druk van Colombiaanse terroristische organisaties, zowel van links als van rechts. Chiquita zal zich blijven inzetten om een goede burger en partner te zijn in de landen waar we zaken doen”.
Bronnen gebruikt voor het schrijven van dit artikel:
nsarchive
nsarchive2
harvardpolitics
laborrights
allesovergeschiedenis
prwatch
washingtonexaminer
theatlantic
sfgate
eltiempo
globalinfo