In het boek getiteld ‘Colombia: Vrede tegen elke prijs’ van journalist Gerjan Ekenhorst vertelt hij verhalen van mensen die hij tijdens zijn reis ontmoet. Hij spreekt met politici, guerrillastrijders, slachtoffers en bezoekt een re-incorporatiekamp van de FARC. En ja… ook spreekt hij met Tanja Nijmeijer. Ik heb het boek met een kritische blik gelezen en het hieronder beschreven met kleine flarden uit het boek.
– Door: Luis Ernesto van Baren (LinkedIn)
Het begin
‘Colombia wordt wakker in vrede’, aldus toenmalig president Juan Manuel Santos vanaf het moment dat de vredesakkoorden een feit waren. Zelf gebruikt schrijver Ekenhorst liever de woorden “akkoord” of “akkoorden”.
Dit omdat hij tijdens zijn reis / onderzoek van twee maanden in Colombia na het spreken van verschillende mensen twijfelden of het wel echt een “vredesakkoord” was. Dekt dit de lading? Hij zocht naar antwoorden op verschillende vragen. Wordt het wel echt vrede? Wat houdt dit precies in? Houden de betrokken partijen zich wel aan de afspraken? Waarom kiest Colombia een president die fel tegen het akkoord is?
Gerjan Ekenhorst duikt met de lezer de geschiedenisboeken in en vertelt over het arriveren van Columbus op het continent. De bemanning hadden vaak niets aan een dergelijk salaris en kregen hun loon uitbetaald in grond. Land van “De nieuwe wereld”. Dit en meerdere oorzaken leidde vanaf dat moment al tot ongelijke, onduidelijke, oneerlijke en onlogische landverdeling in het gehele continent.
Kern
Ekenhorst beschikt over een soepele pen want het boek leest vlot een makkelijk weg. Voordat COVID-19 uitbrak benadrukt de journalist dat Colombia aan het floreren was op het gebied van economie en toerisme. Ook de veiligheid komt aan bod en hij geeft aan dat de afgelopen 25 jaar er een spectaculaire daling is van moorden en ontvoeringen. Maar dat het jaar 2018 erg gewelddadig was in vergelijking met de 15 jaar hiervoor.
Hoe het ook zij, voor de wereldwijde pandemie tierde het toerisme er welig op los en Colombia wordt echt ontdekt als vakantieland. Dat kan ook niet anders met zoveel natuurlijke schoonheid, maar wat speelt er op de achtergrond precies af? Ekenhorst beschrijft naast de FARC de oudste en bekendste criminele organisaties zoals AUC, ELN, paramilitairen en BACRIM. Zijn reis door Colombia brengt hem onder andere door Bogotá, Cali en Medellin (en een aantal dorpjes daaromheen) en mensen willen hun verhaal graag doen. Ekenhorst schrijft beeldend over zijn tochten door de bergen met prachtige landschappen. Zo beeldend dat je als lezer de wind door je haren voelt gaan tijdens een busrit door de bergen.
Encomienda-systeem
Dit is een interessant item wat in het boek ter sprake komt en sinds vandaag de dag in Colombia nog steeds van toepassing is. Net zoals ‘Plata o Plomo’ trouwens. Encomienda mag dan wel “toewijding” betekenen, maar met de term wordt wel heel losjes omgegaan. Deze term ontstond in de tijd van de veroveraars en hield verkapte slavernij in. De Spanjaarden gebruikte hierbij de inheemse bevolking van het gebied, in dit geval de Taino, om klussen op te knappen. Wat er daarna in het boek volgt is een interessante bloemlezing over deze werkwijze en hoe dit zijn uitwerking heeft gehad op vrijwel geheel Latijns-Amerika.
Inheemse Organisatie van Antioquia
Ekenhorst spreekt met Richar. Hij is lid van de OIA (Organización Indigena de Antioquia). ‘Vrede is poreus’, zegt Richar. ‘Paramilitairen schieten de inheemse bevolking gewoon van het land af en niemand die hier iets aan doet. Binnen korte tijd werden honderden sociale leiders vermoord in Colombia maar veel van die moorden worden niet eens onderzocht. Zij mensen dat je de leiders dood moet schieten zodat je de gemeenschap in handen hebt. Ook oud-strijders van de FARC zijn vogelvrij en hun leven niet zeker en al veel vermoord’.
Campagne bij de FARC
Via een persvoorlichter van de FARC woont Ekenhorst ook nog even een gezamenlijke demonstratie van de oppositie tegen de burgemeester van Bogotá bij. Hoewel het omturnen van een gewapende militie naar politieke partij de FARC nog maar weinig heeft gebracht willen ze niets van weten.
Uribe
Wat een interessant gesprek is, is het verhaal dat Oviedo vertelt aan Ekenhorst. Oviedo was eind jaren ’90 hoofd van een Opsporingsdienst in Antioquia. Hij vertelt dat Uribe meer op zijn kerfstok heeft dan de eerder door ons aangehaalde ‘Falsos positivos’. “Tijdens de slachting van El Aro wilde ik met mijn team onderzoeken wie de verantwoordelijken hiervoor waren. Er werd namelijk altijd geroepen dat de paramilitairen hiervoor verantwoordelijk waren. Maar deze arriveerde per helikopter van het departement van Antioquia, van de staat dus! En wie was er in die tijd gouverneur van Antioquia? Juist, Álvaro Uribe Vélez”.
Slot
Als kers op de taart spreekt Ekenhorst nog met Tanja Nijmeijer. Naar eigen zeggen begeeft ze zich naast maar liefst vier bodyguards en wil best over het akkoord praten, maar liever over niets anders. Wat er volgt is een gesprek met weinig spijt maar veel verwijten. Sommige verwijten zijn misschien niet heel vreemd aangezien er nog niet eens een kwart van de voorwaarden van het akkoord is uitgevoerd.
“Santos wilde wel, maar had de capaciteit niet. Duque gaat het waarschijnlijk niet doen en zet vanaf dag 1 zijn hakken in het zand. Duque probeert de akkoorden met de FARC te ontwrichten. Dat kan hem nog wel eens duur komen te staan als je kijkt naar hoeveel FARC-strijders er naar Venezuela vluchten, rekruteren of strijden bij de grens”. Het is de lezer na het lezen van Colombia: Vrede tegen elke Prijs wel duidelijk: Het “Vredesakkoord” dat gesloten is, is heel breekbaar. Gerjan Ekenhorst sprak met César en deze beschreef het misschien nog wel het beste. “De vrede is als een zak aardappelen. Er zitten er veel in, maar je moet ze langzaam pellen en koken”.
Conclusie en beoordeling
Het boek is zoals gezegd makkelijk leesbaar en Ekenhorst helpt daar waar mogelijk uitleg nodig is van termen, achtergrondinformatie of de Spaanse taal. Wat ik zelf mooi vind is dat Gerjan echt in de geschiedenis van Colombia is gedoken met al zijn pracht en praal. Maar laat ook zien hoe lelijk Colombia kan zijn. Er zitten voor kenners van Colombia veel herkenbare punten in en voor lezers die het land nog niet kennen genoeg aanknopingspunten om Colombia een klein beetje te leren begrijpen. Voor zover dit mogelijk is natuurlijk.
Hiervan heeft hij een informatieve bundel van verhalen geschreven die tot één onderwerp samenkomen en meerdere vragen en antwoorden behelzen. Kritische kant is dat Ekenhorst de beschrijving van de reis naar Cali achterwege had kunnen laten. De afspraken waarvan hij aangeeft deze hebben, gaan namelijk niet door (wellicht door Semana Santa). Ook vertelt hij over de schitterende uitzichten over de landschappen die hij had. Dan verwacht ik eigenlijk nog wel een paar mooie foto’s om het verhaal kracht bij te zetten. Leuk feitje; Het voorwoord is geschreven door Stef Biemans. Misschien ken je deze presentator nog wel van programma’s zoals Amor met een snor maar vooral van het programma Over de rug van de Andes. Het is een mooi boek om de zomer mee door te komen. Ik geef het boek daarom vier sterren. Het boek is nu verkrijgbaar via BOL.com.
Lees ook
– Tanja Nijmeijer
– Álvaro Uribe
– De duistere kant van ex-president Álvaro Uribe
– Juan Manuel Santos
– Boekrecensie: Wet van de Stilte – reis door Colombia
– Het verschil tussen de FARC en ELN
AUTEUR
Over Luís Ernesto
Luis Ernesto een fanatiek reiziger en heeft zijn roots in Colombia. Hij zet zich actief in voor de Colombiaanse gemeenschap in Nederland en organiseert Latin-evenementen zoals Colombian Vibes en Feliz Navidad. Zijn favoriete gerecht is bandeja paisa, drinkt graag jugo de lulo en houdt van stroopwafels.
Reacties: [email protected] nl
Volg ons op social media!
Wil je niets missen? Krijg jij geen genoeg van Colombia? Volg ons dan via onderstaande kanalen. Wil je als eerste een notificatie op jouw telefoon krijgen? Stuur ons dan een bericht en jouw nummer wordt toegevoegd aan onze database.
* Met het doorgeven van jouw nummer ga je akkoord dat we je gratis berichten via Whatsapp sturen die te maken hebben met Colombiaans.nl, onze diensten, advertenties en producten.