Door: Nico Verbeek
Op 7 augustus 2019 wordt in Colombia het zogenaamde Bicentenario gevierd en wordt herdacht dat het land zich tweehonderd jaar geleden (eindelijk) losmaakte van het toenmalige Spaanse rijk en onafhankelijk werd. Het is al de tweede keer dat tweehonderd jaar zelfstandigheid wordt gevierd, want in 2010, op 20 juli, was er ook al een Bicentenario. Toen werd herdacht dat op die dag in de hoofdstad (Santa Fe) enkele patriotten voor het eerst de aanzet gaven tot het verzet door enkele Spaanse bestuurders de stad uit te gooien. Waarom twee Bicentenarios?
Net als de rest van Zuid-Amerika, met uitzondering van Brazilië, was Colombia tot aan het begin van de negentiende eeuw een Spaanse kolonie. Vooral dankzij Simon Bolívar, El Libertador, werden de meeste landen uit de regio in die periode bevrijd en ontwikkelden ze zich tot onafhankelijke republieken. Bolívars militaire campagnes leidden tot de onafhankelijkheid van Venezuela, Colombia, Ecuador, Peru en Bolivia, het land dat naar Simón Bolívar is vernoemd. In Colombia wordt hij als de onbetwiste ‘vader des vaderlands’ beschouwd, net als in Venezuela, en tot op de dag van vandaag claimen politieke bewegingen van zowel links als rechts Bolivars erfenis.
Foto: Puente de Boyaca
In de achttiende eeuw was Spanje nog steeds een wereldrijk, maar het was in die jaren wel permanent in oorlog, soms met Engeland, soms met Frankrijk. Napoleon maakte in 1808 tijdelijk een einde aan de Spaanse macht en de Spaanse koning moest vluchten. De oorlog in Europa was olie op het vuur voor de vrijheidsstrijders in de Spaanse kolonies, ook in Nueva Granada, zoals het huidige Colombia toen heette.
In 1810 lukte het de patriotten om de macht tijdelijk over te nemen van de Spaanse bezetters, want die waren erg druk met hun eigen problemen. In verschillende zogenaamde provincias, zoals Cartagena, Antioquia, Cundinamarca en Panama, begonnen de patriotten hun eigen plaatselijke regeringen te vormen. Sommige van die juntas hadden als doel alleen tijdelijk de macht waar te nemen, totdat de Spaanse macht hersteld zou worden. Maar andere provincias verklaarden zich onafhankelijk en ‘republikeins’, onder invloed onder andere van de Amerikaanse en Franse revolutie en geïnspireerd door filosofen als Jean Jacques Rousseau en Jeremy Bentham.
Tussen 1811 en 1816 verscheen een eerste tijdelijke en gammele republikeinse staat die Provincias Unidas werd genoemd, terwijl enkele andere provincies, zoals Santa Marta en Popayán, loyaal bleven aan de Spaanse kroon. In die periode viel de nieuwe natie ten prooi aan een burgeroorlog, tussen de verschillende regio’s maar ook tussen de voorstanders van een centrale staat (centralistas), voorstanders van een federale bestuursvorm (federalistas) en degenen die de Spaanse koning trouw wilden blijven (realistas). Het was een periode van wanorde en weinig vooruitgang die later door de historici werd aangeduid als Patria Boba, wat je zou kunnen vertalen als het Dwaze Vaderland.
Na het herstel van de Spaanse monarchie in Europa stuurde koning Fernando VII een flink leger naar Zuid-Amerika om de voormalige koloniën opnieuw te heroveren, want die hadden zich tijdens de tijdelijke problemen van het Spaanse moederland onafhankelijk verklaard en waren hun eigen gang gegaan.
Die herovering werd geen groot succes en in 1819 lukte het Simon Bolívar (foto hierboven), met een leger van 1300 man infanterie en 800 cavalerie, de beslissende veldslag te winnen, bij de brug van Boyacá. Dat gebeurde op 7 augustus, wat sindsdien als de definitieve datum van de Colombiaanse onafhankelijkheid wordt beschouwd. Op 10 augustus kwam Simon Bolívar triomfantelijk Santa Fe (Bogotá) binnen, een week later werd de Republiek van Colombia uitgeroepen. De overwinning van de patriotten betekende tegelijk het einde van de Spaanse hegemonie in Zuid-Amerika.
Foto: Monument “El héroe de Boyaca”, bij puente de Boyacá
De nieuwe natie bestond uit de voormalige kolonies Nieuw Granada (Colombia), Venezuela en Ecuador. Uiteraard was de bindende figuur Simon Bolívar. Zijn ideaal was de creatie van een of andere vorm van politieke eenheid van deze nieuwe naties, waarbij hij nadrukkelijk het voorbeeld van de Verenigde Staten voor ogen had. Het Groot-Colombiaanse ideaal was echter geen lang leven beschoren: de federatie viel al snel uit elkaar en de verschillende naties gingen hun eigen weg, tot grote spijt van Bolívar.
Nico Verbeek
– Colombiaans.nl
Nico Verbeek is schrijver en columnist voor onder andere Colombiaans.nl en schreef de boeken Het kartel van de Narcos, De wrekers van Medellín, Eigen Doelpunt en Ingrid Betancourt De vrouw die president wilde worden. Verbeek is woonachtig in Medellín. Ook geeft hij Nederlandse les aan Colombiaanse burgers die het examen voor inburgering-buitenland moeten doen.
Verbeek schreef onder meer onderstaande boeken
Lees ook
» Geen tweede kans voor deze Colombiaanse narco
» Colombiaans.nl – exclusive Andrés Escobar – De Kronieken van een Heer
» Openingswedstrijd Copa America in teken van Andrés Escobar
» 22e sterfjaar van Andrés Escobar
» De moord op Colombiaanse minister Lara, vandaag 35 jaar geleden» Colombia en Venezuela, op de grens van oorlog… in 1987
» Honderd jaar Spaanse griep in Colombia
» Gabriel García Márquez en de bananenstaking
» Mijn naam is Juan Pablo alias Sebastián Marroquín, zoon van Pablo Escobar