Vandaag worden in Colombia de regionale verkiezingen gehouden, dat wil zeggen dat 1.102 burgemeesters, 32 gouverneurs, 12.065 raadsleden, en 418 leden van provinciale staten worden gekozen. Bijna 34 miljoen Colombianen zijn stemgerechtigd. De regering van president Santos heeft al verkondigd zeer tevreden te zijn over het verloop van deze verkiezingen.
De minister van binnenlandse zaken noemde het zelfs de meest vreedzame uit de recente geschiedenis. Dat heeft alles te maken met de eenzijdige wapenstilstand die de Farc heeft afgekondigd, want in andere jaren wilde de guerrilla juist bij verkiezingen van zich laten horen door stembussen te verbranden en op het afgelegen platteland het kiesproces te saboteren.
Minder goed nieuws is dat bij deze verkiezingen het kopen van stemmen nog nooit zulke alarmerende vormen heeft aangenomen. Meer dan een miljoen (!) identiteitskaarten zijn door het Openbaar Ministerie in beslag genomen omdat de eigenaren ervan hun ID-kaart hadden ingeschreven in een andere gemeente dan waar ze woonden. Corrupte politici nemen een sjoemelaar in dienst die in zijn wijk of dorp een paar honderd kiezers versiert om ze er, tegen betaling uiteraard, van te overtuigen in een andere gemeente te gaan stemmen. Op de dag van de verkiezingen worden ze met een bus opgehaald, krijgen goed te eten en drinken en ontvangen dan ook een aardige som geld voor het verpatsen van hun stem.
Uiteraard betaalt een politicus het geld dat nodig is om deze zogenaamde ‘gebonden’ stemmen te kunnen financieren, niet uit eigen zak. Soms leent hij geld bij meer daadkrachtige kiesbaronnen, of hij versiert het geld bij aannemers of bedrijven die, nadat de kandidaat is gekozen, op allerlei manieren kunnen worden beloond, bijvoorbeeld in de vorm van sappige contracten. Ook komt het vaak voor dat de kandidaten hun campagnes financieren met geld dat afkomstig is van types die banden hebben met illegale groepen, criminele organisaties of drugskartels. Die verwachten ook hun ‘investering’ na de verkiezingen met flinke winst terug te verdienen, want belangeloos is die hulp natuurlijk nooit.
Als de kandidaat dan burgemeester is geworden en de beschikking heeft over het budget van de gemeente, kan de rekening worden voldaan. Kandidaten die weigeren mee te doen aan deze vorm van politieke corruptie en misleiding kunnen met het geringe budget dat ze tot hun beschikking hebben, nooit op tegen de traditionele kiesbaronnen.
Die hebben er lak aan om zich te houden aan het maximum bedrag dat mag worden besteed voor een verkiezingscampagne, want er bestaat wel degelijk een wet die een limiet vaststelt. Het probleem is dat de autoriteiten geen sancties opleggen als de wet wordt overtreden, dus gaat iedereen bij elke verkiezing op de oude voet verder. Kandidaten die zich wel houden aan de wet maken juist daardoor nauwelijks kans te winnen. Een vicieuze (en perverse) cirkel dus.
Dergelijke praktijken leggen op een pijnlijke manier bloot dat de democratie in Colombia, hoewel die uitgaat van het mooie principe van one man one vote, toch heel beperkt is. Politici zien de politiek als een manier om geld te verdienen en zetten kies-bedrijfjes op die elke vier jaar, vaak met geld van duistere afkomst, geolied moeten worden. Kiesbaron Yahir Acuña werd op zaterdag, de dag voor de verkiezingen, door de politie van Sucre aangehouden met 480 miljoen peso’s (zo’n 150 duizend euro) in zijn bezit. De verklaring die hij gaf – het was de opbrengst van de verkoop van een familiebezit – geloofde niemand.
In mijn eigen Antioquia en Medellín staan de zaken er ook niet best voor. Sergio Fajardo, die burgemeester van Medellín (2004-2007) en gouverneur van Antioquia (2012-2015) wist te worden, met een radicaal anti-corruptie programma en alle cliëntelistische politici versloeg, ziet ‘zijn’ kandidaten waarschijnlijk verliezen. En zo krijgt het zeer succesvol beleid dat de stad Medellín een nieuw aanzien gaf in de wereld (‘de meest innovatieve stad ter wereld’) waarschijnlijk geen vervolg.
Voor deze regionale verkiezingen gaat daarom het oude spreekwoord niet op. Niet de meeste stemmen gelden, maar de meeste pesos gelden.
– Nico Verbeek
De columns van Nico Verbeek zijn wat vertraagd binnengekomen door uiteenlopende redenen.Sorry voor het ongemak.
